Osmanlı'nın Beylikten Devlete; Devletten İmparatorluğa yükselişi ardından da yıkılışına kadar olan yaklaşık 600 yıllık sürecin savaş, antlaşma, siyasi ve kültürel olaylarının önemli olanlarını kronolojik olarak derledik.
600 yıldan fazla 3 kıtaya hükmetmiş, birçok devletin yıkılmasına sebep olurken, son yıllarında da içerisinden birçok devleti çıkaran Osmanlı Devleti, Dünya tarihini siyasi, kültürel, sosyal ve ekonomik yönden derinden etkiledi.
Bu yıllar içerisinde savaşlar, antlaşmalar, anıtsal yapıların inşası, idari değişikler gibi birçok önemli olay yaşandı. Bunların daha iyi anlaşılabilmesi adına genel hatlarıyla Osmanlı padişahlarını kronolojik olarak sıraladık.
Osman Gazi'den Vahdeddin'e Osmanlı padişahları, savaşlar, önemli olayları kronolojik Osmanlı Tarihi...
Osman Gazi (1299 - 1326)
1302 – Koyunhisar (Bapheus) Savaşı’nın kazanılması ve Osmanlı Beyliği’nin kuruluşu.
* Osmanlı Beyliği ile II. Andronikos’un başında olduğu Bizans Devleti arasındaki ilk savaştır. Bu sebeple Prof. Dr. Halil İnalcık Osmanlı Beyliği’nin kuruluşu olarak bu zaferi kabul eder.
Orhan Gazi (1326 - 1360)
1326 – Bursa’nın Fethi
* Şehir alındıktan sonra Osmanlı’nın ilk başkenti oldu.
1327 – İlk Osmanlı akçesi basıldı.
1329 – Pelekanon Savaşı
* Bizans İmparatoru III. Andronikos’un yaralandığı muharebeyi Osmanlı Devleti kazandı.
1331 – İznik’in Fethi
* Anadolu Selçuklu Devleti’nin ilk başkenti olan ve Bizans’ın da ikinci başkenti kabul edilen İznik alındıktan sonra bir süreliğine Osmanlı’nın da başkenti oldu.
1335 – Karesi Beyliği’nin Osmanlı’ya katılması
1352 – Çimpe Kalesi’nin alınması
* Osmanlı ilk defa Rumeli topraklarında bir kaleyi ele geçirdi. Bu sonraki seferler için bir üs olmasını sağladı.
I. Murad (Hüdavendigar) (1362 - 1389)
1361 – Edirne’nin Fethi
1362 – Yeniçeri Ocağı kuruldu.
1362 – Sazlıdere Savaşı
* Bizans ile yapılan Sazlıdere Savaşı sonrası Edirne’nin alınmasıyla Bizans’ın Balkanlar ile kara bağlantısı kesildi ve başkent Edirne oldu.
1364 – Sırpsındığı Savaşı (Birinci Meriç Muharebesi)
* Osmanlı’ya karşı oluşturulan ilk Haçlı ittifakı olup Macar Krallığı, Sırplar, Eflak ve Bosna Prenslikleri ile Bulgar Devleti bu ittifakın içindedir. Sayıca çok az olan Hacı İlbey komutasındaki birlikler tarafından Haçlı ordusu bozguna uğratıldı.
1365 – Filibe’nin Fethi
1371 – Çirmen Savaşı (İkinci Meriç Muharebesi)
* Sırpsındındığı Muharebesi’nin sonrası Sırp Prenslikleriyle yapılan ve ani bir baskın ile Osmanlı’nın kazandığı savaştır.
1385 – Sofya’nın Fethi
* Kanuni Sultan Süleyman Dönemi ile beraber Rumeli Beylerbeyliği’nin merkezi Sofya olur.
1386 – Ploşnik Muharebesi
* Sırp ve Boşnak kuvvetlerine karşı Osmanlı bu muharebeyi kaybetti.
1388 – Bileca Muharebesi
* Boşnak kuvvetlerine karşı yapılan bu muharebe kaybedildi ve sonuç olarak Bosna’ya yapılan akınlar azalmaya başladı.
1389 – I. Kosova Savaşı ve I. Murad’ın şehit edilmesi
* Sırp ve diğer Balkan prensliklerinin oluşturduğu Sırp Lazar komutasındaki ittifak ile yapılan muharebeyi Osmanlı kazanır. Fakat I. Murat savaş meydanında Miloş tarafından hançerlenerek, şehit edilir. Bu olay Osmanlı Tarihi’nde tektir. Kendisinin iç organları çıkartılarak Pristina yakınlarına gömülür. Bedeni ise Bursa’da adına inşa edilen külliye içerisindedir.
I. Beyazıd (Yıldırım) (1389 - 1402)
1390 – Aydınoğulları, Saruhan, Germiyan ve Menteşe beylikleri Osmanlı’ya bağlandı.
1391 – İstanbul ilk defa kuşatıldı.
1391 – Üsküp’ün alınması
1392 – Candaroğlu Beyliği Osmanlı’ya bağlandı.
1394 – Teselya ve Selanik fethedildi.
1395 - Anadolu Hisarı'nın inşası tamamlandı.
1395 – İstanbul ikinci defa kuşatıldı.
1396 – İstanbul üçüncü defa kuşatıldı.
1396 – Niğbolu Savaşı
* Aralarında Hospitalier Şövalyeleri’nin de bulunduğu KutsalRoma-Cermen İmparatorlığu, Macar Krallığı, Eflak Prensliği, Fransa Krallığı’nın oluşturduğu ittifaka karşı Osmanlı Sırp Prensi Lazerevic ile ittifak kurmuş ve muharebeyi kazanmıştır.
1397 – Karamanoğulları beyliği Osmanlı’ya bağlandı.
1399 – İstanbul dördüncü defa kuşatıldı.
1402 – Ankara Savaşı
1402 – 1413 Fetret Devri
Yıldırım Beyazıd’ın 1402 yılında Ankara Savaşı’nı Timar’a kaybetmesi sonrasında 5 oğlundan biri esir alınırken diğer dördü taht mücadelesine başlar. Musa Çelebi, Süleyman Çelebi, İsa Çelebi ve Mehmed Çelebi arasında geçen bir buhran dönemidir. Bu mücadelelerden galip çıkan Çelebi Mehmed Osmanlı’nın 5. padişahı olur.
I. Mehmed (Çelebi) (1413 – 1421)
1415 – İzmir’in alınması
1417 – Karaman’ın alınması
1418 – Canik Seferi
1418 – Düzmece Mustafa İsyanı
1421 – Bursa Yeşil Külliye’nin inşası
* Çelebi Mehmet hükümdarlığu boyunca Fetret Devri’nde ayrılan beylikleri tekrar kontrol altına almış, yıkılacak denilen bir devleti ayağa kaldırmıştır. Bundan dolayı kendisi Osmanlı’nın ikinci kurucusu kabul edilir.
II. Murad (1421 - 1451)
1422 – Düzmece Mustafa isyanı
1429 – Germiyanoğlu Beyliği toprakları Yakup Bey’in vasiyetiyle Osmanlı’ya katıldı.
* Babası I. Mehmed’in kardeşi olduğunu olan Mustafa Çelebi’nin salatanat mücadelesi kaybetmesiyle sonuçlandı.
1444 – Edirne – Segedin Anlaşma imzalandı.
* Osmanlı Devleti’nin imzaladığı ilk barış anlaşmasıdır. Macar Krallığı ile imzalanır.
1444 – II. Murad oğlu II. Mehmed’e tahtı bıraktı.
1444 – Varna Savaşı
* Macar, Eflak, Leh, Boğdan,Hırvatistan ve Papalık kuvvetlerinden oluşan Haçlı ordusuyla yapılan muharebe kazanılarak Balkanlardaki hakimiyet pekiştirildi.
1446 – II. Murad ikinci defa tahta çıktı.
1448 – II. Kosova Savaşı
* Janos Hünyani komutanlığındaki Macar Krallığı ve Eflak Prensliği’nden oluşan kuvvetler kesin bi şekilde yenildi. Balkanlardaki Türk hakimiyeti kesinleşmiş olup artık Avrupa savunmaya çekilmek zorunda kaldı.
II. Mehmed (Fatih) (1451 - 1481)
1452 - Rumeli Hisarı inşa edildi.
* Bu hisarın da inşa edilmesiyle Anadolu Hisarı ile beraber boğaz geçişleri tamamen kontrol altına alındı.
1453 – İstanbul’un Fethi
* 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle ortaya çıkan Doğu Roma İmparatorluğu 1058 yıl sonra yıkıldı.
1460 – Mora yarımadası Fethi
1460 – Amasra’nın Fethi
1461 – Trabzon Devleti’nin Fethi
1204 yılında Konstantinapolis’ten ayrılan Komnenos Hanedanı’nın Gürcü Kraliçesi Tamara’nın desteğiyle kurduğu devlet Osmanlı’ya bağlandı.
1463 – Bosna’nın Fethi
1473 – Otlukbeli Savaşı
* Uzun Hasan önderliğindeki Akkoyunlu Devleti yenilmiş ve Doğu Anadolu’da üstünlük sağlanmıştır.
1475 – Kırım’ın Fethi
* Ceneviz kolonileri alındı. Ardından Kırım Hanlığı’nın da Osmanlı’ya bağlanmasıyla beraber Karadeniz’de kontrol büyük ölçüde Osmanlı’ya geçti.
1480 – Otranto’nun alınması
* İtalya’da çizmenin topuğunda bulunan kale
II. Beyazıd (1481- 1512)
1484 – Akkerman Kalesi alınması
* Karadeniz tamamen bir Türk Gölü haline geldi.
1488 – II. Beyazıd Külliyesi tamamlandı.
1495 – Cem Sultan vefat etti.
* II. Beyazıd ile girdiği taht mücadelesi sonrası hayatını Rodos Şövalyeleri ve Papa’nın elinde geçirdi. Vefat ettikten sonra Bursa’da dedesi II. Murad’ın da türbesinin bulunduğu Muradiye’ye defnedildi.
1509 – İstanbul depremi (Küçük Kıyamet)
1511 – Şahkulu İsyanı
Yavuz Sultan Selim (1512 - 1520)
1513 – Piri Reis Dünya Haritası’nı çizdi.
1514 – Çaldıran Savaşı
* Şah İsmail’in başında olduğu Safevi Devleti ile yapılan savaşın kazanılması sonrası, Doğu Anadolu büyük ölçüde Osmanlı topraklarına katıldı. Bu savaş mezhep çatışmalarının alevlenmesine sebep oldu.
1516 – Mercidabık Savaşı
* Memlüklüler yenildi ve Suriye, Filistin toprakları Osmanlı egemenliğine girdi.
1517 – Ridaniye Savaşı
* Memlülklüler yenildi Mısır Osmanlı egemenliğine girdi. Bu iki zafer ardından hilafet Osmanlı’ya geçti ve Kutsal Emanetler’de İstanbul’a taşınmaya başlandı.
Kanuni Sultan Süleyman (1520 - 1566)
1521 – Belgrad’ın Fethi
1522 – Rodos Adası’nın Fethi
* Adada bulunan Hospitalier Şövalyeleri görüşmeler sonrası kaleyi teslim edip Papa’nın izniyle Malta’ya yerleştiler.
1526 – Mohaç Meydan Muharebesi
* Yaklaşık 2 saat süren meydan muharebesi sonrası Macaristan, Osmanlı hakimiyetini kabul etmiştir. Tarihin en kısa meydan muharebesi olarak bilinir.
1528 – Piri Reis Amerika kıyılarını gösteren ikinci Dünya haritasını çizdi.
1529 – I. Viyana Kuşatması
1534 – Tunus’un alınması
* Barbaros Hayreddin Paşa tarafından Tunus Osmanlı^ya bağlandı fakat bu durum çok uzun sürmedi 1 sene sonra İspanya Tunus’u geri aldı.
1538 – Preveze Deniz Savaşı
* Barabaros Hayrettin Paşa konutasındaki Osmanlı Donanması, Andre Dorya komutasındaki Haçlı Donanması’nı mağlup etti. Akdeniz Türk Gölü haline geldiler.
1538-1554 – Hint Deniz Seferleri
1545 – Fransızları kapitülasyonların verilmesi
1566 – Zigetvar Kuşatması
II. Selim (Sarı) (1566 - 1574)
1570 – Kıbrıs’ın Fethi
1571 – İnebahtı Deniz Savaşı (Biz Kıbrıs’ı almakla sizin kolunuzu kestik, siz İnebahtı’da bizi yenmekle sakalımızı tıraş ettniz. Kesilen kolun yerine yenisi gelmez, fakat kesilen sakal yerine daha gür çıkar.)
1568 – 1574 Selimiye Camii ve Külliyesi inşa edildi
* Mimar Sinan’ın ustalık eserim dediği eserdir.
1574 – Tunus alınması
III. Murat (1574 – 1595)
1578 – Fas Osmanlı’ya bağlandı.
1590 – Ferhat Paşa Antlaşması imzalandı.
* İran Safevi Devleti ile imzalanan bu antlaşma ile Osmanlı doğudaki en geniş sınırlarına ulaştı.
III. Mehmed (1595 – 1603)
1596 – Haçova Muharebesi
* Avusturya, Macaristan, Lehistan, Erdel, İspanya ve Papalık kuvvetlerine karşı kazanılan muharebe her ne kadar zafer olsa da, Avrupa’nın askeri anlamda ilerlediğini göstermiştir.
I. Ahmed (1603 - 1617)
1609-1617 – Sultan Ahmed Camii’nin inşa edilmesi
I. Mustafa (1617 – 1618 / 1622 - 1623)
Genç Osman (1618 – 1622)
1621 – Hotin Seferi (Lehistan)
* Lehistan ile yapılan muharebeler ardından Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması düşünülmüştür.
IV. Murad (1622 - 1640)
1638 – Bağdat Seferi
* 14 yıldır Safevi Devleti hakimiyetinde olan Bağdat geri alındı. Dolayısıyla Bağdat Fetihi olarak da anılır.
1639 – Kasr-ı Şirin Anlaşması
* İran Safevileri ile yapılan bu anlaşma sonrası İran sınırı genel hatlarıyla bugünkü halini alır.
İbrahim (1640 - 1648)
IV. Mehmed (1648 - 1687)
1669 – Girit Adası’nın Fethi (Kandiye Kuşatması)
* 1645 yılında başlayan kuşatma tam 25 yıl sürmüştür. Bu kuşatma sırasında Papa, İspanya ve Fransa Venedik’e yardıma gelmiştir.
1662 – Uyvar Kalesi ele geçirildi.
1672 – Bucaş Antlaşması
* Osmanlı toprak kazandığı son antlaşma olmasının yanı sıra, batıdaki en geniş sınırlarına ulaşmasını sağlamıştır.
1683 – II. Viyana Kuşatması
II. Süleyman (1687 - 1691)
II. Ahmed (1691 - 1695)
II. Mustafa (1695 - 1703)
1699 – Karlofça Anlaşması
* II. Viyana Kuşatması’ndan sonra başlayan savaşlar sonrası imzalanan Karlofça Antlaşması, Osmanlı’nın bu denli toprak kaybettiği ilk antlaşmadır. Bunula beraber Osmanlı’nın gerileme dönemi başlar.
III. Ahmed (1703 - 1730)
1711 – Osmanlı – Rus Savaşı ve Prut Antlaşması
* Kazanılan Savaş sonrası Karadeniz’de Osmanlı hakimiyet tekrar sağlandı. Meşhur Baltacı Mehmet Paşa ve Katerina olayının bahsedilmesine sebep olan antlaşmadır.
1715-1718 – Osmanlı, Avusturya, Venedik Savaşı ve Pasarofça Antlaşması
* Avusturya’ya toprak verdiğimiz, Venedik’ten ise toprak aldığımız antlaşmadır.
1727 – İbrahim Müteferrika ilk matbaayı kurdu.
1718-1730 – Lale Devri
* Zevk ve sefa devri olarak da bilinir. Aynı zamanda kültürel, sosyal, ekonomik alanlarda birçok ıslahat yapılmıştır. İlk matbaanın kurulması ve çiçek aşısının yaplması bu dönemdedir.
1730 – Patrona Halil İsyanı
* Lale Devri’nin sonunu getiren, bir yeniçeri olan Patrona Halil’in başlattığı isyandır. Saltanatın zevk-ü sefa içinde olması, maaşların alınamaması vb. söylentiler üzerine çıkmıştır.
I. Mahmud (1730 – 1754)
1736-1739 – Osmanlı- Rus -Avusturya Savaşı ve Belgrad Antlaşması
* Osmanlı’nın kazançlı çıktığı son antlaşmadır. Pasarofça ile kaybedilen toprakların bir kısmı geri alınır ve Karadeniz’de Türk hakimiyeti kabul edilir.
III. Osman (1754 – 1757)
1755 – Nuruosmaniye Camii inşası tamamlandı.
III. Mustafa (1757 – 1774)
1770 – Çeşme Deniz Savaşı
* Osmanlı’nın İnebahtı’dan sonra aldığı en büyük deniz mağlubiyeti olmakla beraber, uzun süre Osmanlı Devleti’nin donanmasız kalmasına da sebep olmuştur.
1768-1774 – Osmanlı – Rus Savaşı
I. Abdülhamid (1774 – 1789)
1774 – Küçük Kaynarca Antlaşması
* Şartları oldukça ağır olan bu antlaşma ile Osmanlı Karadeniz hakimiyetini kaybetmesinin yanı sıra, Rusya’nın iç işlerine karışmasını da kabul etmek zorunda kalır. Zaman içinde Osmanlı için büyük bir yük olmaya başlayan kapitülasyonlar Rusya’ya da verilir. Osmanlı Devleti ilk defa savaş tazminatı öder.
1780-1782 – İstanbul yangınları sonrası binlerce bina kül oldu.
III. Selim (1789 – 1807)
1787-1792 – Osmanlı – Rus Savaşı ve Yaş Antlaşması
IV. Mustafa (1807 – 1808)
II. Mahmud (1808 - 1839)
1806-1812 – Osmanlı – Rus Savaşı ve Bükreş Antlaşması
1826 – Yeniçeri Ocağının Kaldırılması (Vaka-i Hayriye)
* Son 200 yıldır önemini ve itibarını kaybedip disiplinsizleşen Yeniçeri Ocağı kaldırıldı.
1827 – Navarin Baskını
* İngiltere, Fransa ve Rusya’nın anlaşarak Yunanistan’ın bağımsızlığını talep etmeleri sonra gerçekleşen baskındır.
1829 – Edirne Antlaşması imzalandı.
* Şartları oldukça ağır olan bu antlaşmaya göre Yunanistan’ın bağımsızlığı kabul edildi.
1832 – İstanbul Antlaşması
* Bağımsızlığı kabul edilen Yunanistan’ın belirlenmiş sınırları son haliyle kabul edildi.
1833 – Hünkar İskelesi Antlaşması
* Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya karşı İngiltere ve Fransa’dan destek bulamayan Osmanlı’nın Rusya ile yaptığı antlaşma olup Boğazlar Sorununun ortaya çıkmasına sebep olmuştur.
1838 – Baltalimanı Antlaşması
* İngiltere ile yapılan ticari bir antlaşmadır. Osmanlı ekonomisini ve sanayisini zor duruma düşürmüştür.
Abdülmecid (1839 - 1861)
1839 – Tanzimat Fermanı
* Hukuki, askeri ve idari anlamda birçok reform içerir.
1856 – Dolmabahçe Sarayı açıldı.
1853 – Sinop Baskını
* Patlayıcı mermilerin kullanıldığı ilk deniz savaşıdır. Sinop’ta bulunan bütün Osmanlı Filosu Rus Donanması tarafından imha edilmiştir.
1853-1856 – Kırım Savaşı ve Paris Antlaşması
* Osmanlı’nın yanında Fransa, İngiltere ve Sardinya Krallığı da Rusya’ya karşı savaşa katılmış ve sonuç olarak Osmanlı ekonomisi çok büyük yara almıştır. İlk dış borç İngiltere’den alınmıştır.
1856 – Islahat Fermanı
* Gayrimüslimlere önemli haklar verilmiştir.
Abdülaziz (1861 – 1876)
1863 – Bank-ı Osman-i Şahane (Osmanlı Bankası) kuruldu.
V. Murad (1876)
II. Abdülhamid (1876 - 1909)
1876 – I. Meşrutiyet’in İlanı ve Kanun-i Esasi’nin İlanı
1877-1878 – Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) ve Ayastefanos Antlaşması – Berlin Antlaşması. Romanya, Sırbistan ve Karadağ bağımsız oldu. Kars, Ardahan ve Batum Ruslara verildi.
1878 – Kıbrıs Antlaşması ile Kıbrıs İngilizlere bırakıldı.
1881 – Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK doğdu.
1881 – Duyun-u Umumiye kuruldu.
* Osmanlı Devleti’nin ekonomisinin yabancı ülkelerin denetimine girmesine sebep olur. Ekonomik bağımsızlık ortadan kalkar.
1908 – II. Meşrutiyet’in İlanı
1908 – Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.
* 93 Harbi ile Prenslik olan Bulgaristan bağımsızlığını ilan eder.
1908 – Bosna-Hersek, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından ilhak edildi.
1909 – 31 Mart Vakası
* Meşrutiyete karşı başlatılan girişimin Enver Paşa komutasındaki Hareket Ordusu ile bastırılması ve ardından II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesine sebep olan olaylardır.
V. Mehmed Reşad (1909 - 1918)
1911 – Trablusgarp Savaşı ve Uşi Antlaşması
* Elimizde kalan son Afrika toprağı olan Libya İtalyanlara bırakıldı. On İki Ada ise geçici olarak İtalya’ya bırakıldı. Ama bir daha hiçbir zaman Osmanlı’ya verilmedi.
1912 – Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.
1912-1913 – I. Ve II. Balkan Savaşları
* Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ’ın Osmanlı’yı Balkanlardan tamamen çıkarabilmek ve topraklarını genişletmek için başlattıkları savaştır. Daha sonra kendi aralarında ihtilafa düşmüşler ve bundan istifade Edirne geri alınmıştır.
1913 – Bab-ı Ali Baskını
1914-1918 – I. Dünya Savaşı
* Osmanlı Devleti 9 cephede savaştığı I. Dünya Savaşı’nda Almanya, Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan ile birlikte mağlup olmuş ve bu Anadolu’nun işgaline ve bu vesile ile İstiklal Savaşı’nın başlamasına sebep olmuştur.
Vahdeddin (1918 - 1922)
30 Ekim 1918 – Mondros Mütarekesi imzalandı.
22 Temmuz 1920 – Vahdeddin başkanlığında toplanan şura Sevr Antlaşması’nın kabul edilmesine karar verdi.
19 Mayıs 1919 – 9. Ordu Müfettiği olarak Samsun’a ayak basan Mustafa Kemal Paşa Türkiye Cumhuriyeti’ne gidecek olan bağımsızlık mücadelesini başlatacak adımı attı.
17 Kasım 1922’de HMS Malaya isimli İngiliz zırhlısı ile Malta’ya gitti.
24 Temmuz 1923 – Lozan Antlaşması imzalandı.
29 Ekim 1923 – Cumhuriyet ilan edildi.
Instagram hesabımızı takip ederek son paylaşımlarımızdan haberdar olabilirsiniz.
